GED4WEB versie 4.44 Van Steene Jan [Mannelijk] o. 1637 Stekene, , ,
s.
HUWELIJK: (John Buyse, e-mail bijlage 12.02.2006)
Ondertrouw 1625
Ondertrouwakte van Joannes Van Steene en Maeyken Rubberechts, met links slechts één vinkje, en bovenaan een open ruimte voor de dagaanduiding.
In oktober van het jaar 1625 deden Jan Van Steene en Maeyken Rubberechts hun ondertrouw te Wichelen. Ze verklaarden voor de pastoor dat ze van plan waren samen te trouwen.
De bekendmaking van een voorgenomen huwelijk wordt in de parochiekerk afgekondigd op drie opeenvolgende zon- of feestdagen. In de ondertrouw- en huwelijksakten van Wichelen werd elke huwelijksafkondiging links in de marge afgevinkt. Voor Jan en Maeyken was er echter maar één huwelijkafkondiging. Het voorgenomen huwelijk is niet doorgegaan. Dit is ook te zien aan het ontbreken van de dagaanduiding bovenaan de akte.
BRONNEN: Zie het uitgebreide themanummer van "d'Euzie" (Heemk. Kring Stekene), 25ste jaargang, nr.1, maart 2006, met o.a. bijdragen over strafrecht en doodvonissen in het Land van Waas, het doodvonnis van Jan Van Steene, Jan Van Steene in de parochieregisters en het massaspel van 1981 te Stekene.
- Zie ook nog "d'Euzie", 35ste jg., nr.1, maart 2016, blz. 2 tot 6. "De laatste jaren van Jan Van Steene in Stekene" door Luc Tirez.
- Bronnen vermeld op :
http://www.kuleuvenkortrijk.be/facult/rechten/Monballyu/Rechtlagelanden/Heksenvlaanderen/Witches%20burned%20in%20Flanders.htm#_ftn178 :
[177] RABW, Land van Waas, 1895, f118r-120v; RABW, Stekene, 197, f38r-38v en 159v; ARA, RKR, 14.495, f9r; Cannaert, Olim..., 69-75; Penneman, Heksenprocessen..., 55-58.
- Zie ook: http://www.geneaknowhow.net/digi/bronnen.html
DEATH:
Hertaling van het vonnis Jan Van Steene
Theo Penneman.
(Overgenomen uit "d'Euzie", Themanummer Jan Van Steene, jg.25, nr.1, maart 2006, blz. 33-35)
In zijn werk over de Heksenprocessen in Vlaanderen inzonderheid in het Land van Waas, 1538 -1692 (*1) maakte Theo Penneman een hertaling van het vonnis van jan Van Steene.
Hij deed dit met alle oude en vreemde teksten in deze uitgave opdat ze door een zo ruim mogelijk publiek zouden gelezen worden.
Met de toelating van de auteur en van de Koninklijke Oudheidkundige Kring van het Land van Waas wordt hierna de hertaling opgenomen (Red.)
Tegen Jan Van Steene, zoon van Jan, oud ongeveer 34 jaar, geboren te Waasmunster, inwoner der parochie Stekene, landbouwer. Toen gij te Wichelen woonde en verliefd waart op Mayken Robrecht, nu echtgenote van Joos Pierssens, die dan al ondertrouw gedaan had, en waarover gij zeer ontevreden waart (*2), is de duivel in de gedaante van een jonge man met grijze kleren bij u gekomen. Het was rond Kerstmis,
s avonds rond 9 uur en maneschijn. Hij heeft u de oorzaak van uw kwelling en uw zwaarmoedigheid gevraagden heeft u doen verstaan dat hij, toen gij nog jong waart, verschillende keren met u op verscheidene plaatsen geweest was, meer bepaald in de herberg "Bohemen" en "In 't Moriaenshoofd". Gij hebt hem echter niet gekend, maar hij beloofde u toch dat hij u het genoemde meisje zou doen hebben, hoewel zij verloofd was met genoemde Pierssens. Hij maakte u wijs dat hij Cornelis Verbeke was, waarop hij inderdaad enigszins geleek, door bepaalde gezwellen in het aangezicht (*3). Toen hebt gij echter schrik gekregen, gij hebt een kruisteken gemaakt en de duivel is verdwenen.
Twee of drie maand later is hij weer bij u gekomen, nu in de gedaante van een oude man met bruine kleren en hij vroeg u waarom gij hem niet wilde dienen. Hij zegde u hoe arm gij waart en beloofde u genoeg te geven om bier en wijn te kunnen drinken en te leven als een prins of een graaf, op voorwaarde echter dat gij zoudt doen wat hij u zegde. En toen gij vroeg wat gij moest doen, heeft hij u verzekerd dat hij u geen kwaad zou doen, maar wel een beurs vol geld geven. Tenslotte hebt gij toegestemd en beloofd hem te dienen. Hierop hebt gij hem de linker hand gegeven en hij heeft dat ook gedaan. Gij hebt dan God afgezworen en de duivel trouw gezworen. Hij beloofde u dan dat hij u zalf zou geven, waarmee gij geld en goed genoeg zoudt hebben.
Drie of vier dagen later, toen gij het paard van uw vader zaliger naar de weide leidde, kwam de duivel in de gedaante van een man van 35 jaar in grijze kleren. Hij gaf u zalf waarmee hij uw linker hand instreek, om zo het paard van Jan Verbeke uit Wichelen ziek te maken. Gij hebt dat paard dan ook betoverd en het is ziek geworden.
De duivel heeft u rond dezelfde tijd ook een potje met groene zalf gegeven om hiermede uw ogen in te strijken als gij zoudt moeten verschijnen op de Sabbat of op de gewone vergadering. Dit hebt gij dan ook gedaan. Kort daarna zijt gij uit het veld gekomen met een bussel vitsen (*4), geladen voor het paard (*5) en hebt gij deze jonge man weer ontmoet op een plaats genaamde de Rimeere (?), omtrent een kwartier van uw huis. Hier hebt gij nog verschillende vrouwen aangetroffen, die dansten en veel lawaai maakten, maar gij hebt geen enkel woord verstaan. Sommige vrouwen waren gekleed, andere waren in hun hemd. Na de dans hebt gij allemaal eer bewezen aan de duivel. Dit hebt gij om de tien dagen herhaald op die plaats en op andere plaatsen. Gij vrijde en paarde er met een aantal dezer vrouwen, naar het paste (*6).
Met een poedertje dat gij van de duivel kreeg hebt gij Jan Kuyf betoverd. Gij deedt dat in een glas bier. Hiervan is hij ziek en verlamd geworden en is nog niet genezen. Ook hebt gij Jan Verbeke betoverd, door met uw hand zijn knieen te strijken. Deze hand was door de duivel gezalfd. Ook Jan Van Wesemael hebt gij op dezelfde manier betoverd, zodat ook hij ziek geworden is.
Ook hebt gij een van de koeien van Adriaan Van Hove en de rode merrie van Cornelis Geertselins ziek gemaakt. Het paard hebt gij met uw hand op het kruis gestreken toen het op de weide stond.
Alle hierboven genoemde personen zijn inwoners van Wichelen. Nadien hebt gij [ze?] weer genezen met een blauw poedertje dat gij hiertoe van de duivel hadt gekregen.
En daar gij wegens deze verschrikkelijke feiten en de sterke vermoedens van toverij uit Wichelen zijt moeten vertrekken, zijt gij hier op deze parochie Stekene gekomen.
Hier hebt gij ook op verschillende plaatsen om de tien dagen het bijwonen van de voornoemde Sabbat en "vergadering van dansmarkt" in gezelschap van diverse vrouwen voortgezet (*7). Daar hebt gij de duivels eer bewezen door het kussen van hun "poort of achterste" en ook gepaard met een aantal vrouwen, waarvan de namen ons werden bekend gemaakt. Hier hebt gij ook de koe van Aert De Smet betoverd, maar gij weet niet of zij daarvan gestorven is of niet. Ook hebt gij een bruin paard van Hans Baert dat uit de weide kwam, betoverd door het met de hand op het kruis te strijken. Ook hebt gij Mathijs Van Guyse die bij u thuis kwam, ziek gemaakt. Gij hebt uw linker hand op zijn been gelegd en hierdoor is hij lam en kreupel geworden en hij is dat nog. Ook hebt gij de koe van Gillis Smet, die te Kemzeke woont, betoverd. Daarna hebt gij een bepaald zwart poedertje onder de dorpel van de stal gelegd, om zo heel de stal te besmetten. Ook hebt gij Mathijs Borm, winkelier te Stekene, ziek gemaakt. Gij wendt hiertoe gedwongen door de duivel in de gedaante van een oude man op de dansmarkt gehouden op de Meulenberg. Hierdoor is Borm drie of vier maand later gestorven. Bovendien hebt gij dan nog andere enorme feiten van toverij gepleegd, gij hadt God, uw heilig geloof en doopsel verzaakt. Gij hebt uw schriftelijke verklaring hiervan aan de duivel gegeven en hebt van hem een teken op uw linker kaak ontvangen. Maar om de openbare opinie te misleiden en niet van ketterij verdacht te worden, hebt gij alle jaren rond Pasen het H. Sacrament der Altaars ontvangen en het genut. Maar zolang gij het verbond met de duivel gesloten hadt, hebt gij de H. Hostie nooit kunnen doorzwelgen, maar uit de kerk komend, hebt gij ze telkens met uw speeksel op het kerkhof uitgespuwd. Ook hebt gij verschillende mensen bedrogen, onder het mom van deugd. Gij hebt aan een paar mensen die betoverd waren of in hun huis met toverij gekweld werden, gezegd dat zij naar de H. Kruisen te Eksaarde moesten gaan of naar Onze Lieve Vrouw te Scherpenheuvel, te Lede,Ter Eken of andere plaatsen (*8). Voor uw valse en kwade raad hebt gij van die mensen hoge sommen geld geëist. Al deze enorme en afgrijselijke daden hebt u verschillende malen bekend en opnieuw bekend buiten alle pijn of foltering. Dergelijke daden kunnen niet gedoogd worden zonder gepaste straf, anderen ten voorbeeld. Daarom veroordelen de gravenmannen van het Land van Waas, nadat zij de criminele eis te uwen laste gemaakt door Mijnheer Servaes de Licques, hoogbaljuw van dit Land, gezien hebben en u in uw verdediging gehoord hebben, en recht sprekend met advies van rechtsgeleerden van de provinciale Raad van Vlaanderen, vanwege Zijne Majesteit inzake toverij gecommitteerd, u Jan Steene om op de markt van Stekene gebracht te worden en er, nadat gij gewurgd zijt, met het vuur geëxecuteerd te worden, met confiscatie van al uw goederen ten profijte van Zijne Majesteit, na aftrek van de gerechtskosten. Gedaan op het Kasteel te Rupelmonde, op 19 januari 1637 (*9).
Noten
*1 PENNEMAN Theo, Heksenprocessen in Vlaanderen inzonderheid in het Land van Waas, 1538-1692, Annalen van de Koninklijke Oudheidkundige Kring van het Land van Waas, deel 79, 1976, p.56-58. ... Deze studie blijft het standaardwerk over de
Toverij in het Waasland'.
*2 '... hebt daer Jegens murmurerende fantasie gemaeckt.'
*3 Gedronten. Verleden deelwoord van drinten = zwellen (Verdam). Hier substantief niet in Verdam.
*4 Vitse of vits: De zaden of vruchten van de voederwikke, een soort van bonen die als spijs en thans nog als duiven- en veevoer gebruikt worden. WNT.
*5 Hierna staat:
slapend in de paardestal'. Wie of wat is bedoeld?
*6 'naar de gelegenheid des tijds'.
*7 Niet in Verdam, WNT, De Bo en Joos.
*8 Ter Eken: wijk te Sint-Niklaas?
*9 Was getekend G.Van der Sare. RAG LvW 1895, 118 ro - 120 vo.
BIOGRAPHY:
(Research):vanaf jaarEVEN: FORM Place,County,State,Country
EVEN: DEAT
NOTE: _CRE
DATE 26 JUL 2020
TIME 01:03:15
OBJE: _SIF 0
OBJE: _SMC 1
DATE 26 JUL 2020
TIME 01:03:15
DATE 26 JUL 2020
TIME 01:03:15
_CRE: _CRE
DATE 26 JUL 2020
TIME 01:01:12
(Research):vanaf jaar_CRE: _CRE
DATE 26 JUL 2020
TIME 01:01:12
Deze HTML database is gemaakt met een geregistreerde versie van GED4WEB versie 4.44
Copyright 2025 Harry Truyman